Waarom kiezen zoveel mensen voor leiders als Donald Trump? 'Ze vinden de democratie erg stroperig'

In dit artikel:

Autoritair leiderschap wint terrein, vooral sinds de verkiezing van Donald Trump tot president van de Verenigde Staten in januari 2017. Trump onderscheidt zich door zijn harde retoriek, protectionistische handelsmaatregelen en het moeilijk accepteren van verlies van macht, zoals bleek uit zijn weigering de verkiezingsuitslag van 2020 te erkennen. Hoogleraar Janka Stoker legt uit dat veel mensen in tijden van onzekerheid houvast zoeken bij leiders die eenvoudige oplossingen en duidelijke taal bieden, wat autoritaire leiders populair maakt ondanks de voorkeur voor democratie.

Autoritaire leiders zoals Trump, de Turkse president Erdoğan, de Russische president Poetin en de Hongaarse premier Orbán versterken hun macht door tegenstanders en kritische instituten aan te vallen. Dit ondermijnt de rechtsstaat, persvrijheid en academische onafhankelijkheid. Zo ondervindt Harvard-universiteit druk van de Amerikaanse regering om bepaalde beleidslijnen aan te passen, maar bestuurders zoals Alan Garber zetten zich in voor het behoud van academische vrijheid.

Een andere tactiek van autoritaire leiders is het creëren van vijandbeelden, waarbij minderheden zoals lhbt’ers, Joden, vrouwen of mensen met een andere huidskleur worden beschouwd als ‘de ander’. Deze strategie versterkt het ‘wij tegen zij’-gevoel onder de achterban en legitimeert het intrekken van rechten van minderheden. Bijvoorbeeld, in Hongarije werd recent een verbod op de Gay-pride in Boedapest ingevoerd. Volgens Stoker voelen mensen zich hierdoor beschermd in hun eigen positie en zien ze het als beschermd tegen vermeende bedreigingen.

Om autoritaire tendensen tegen te gaan is het cruciaal dat onafhankelijke instituties zoals de rechterlijke macht, de media en universiteiten hun rol blijven vervullen en zich niet laten intimideren. Alleen door hen resoluut te steunen kan de democratische rechtsorde gehandhaafd blijven.