D66 vernieuwt de democratie: kanalen graven naar de macht
In dit artikel:
D66 presenteert democratie als een dynamisch ideaal dat moet meegroeien met de samenleving. De partij waarschuwt dat het vertrouwen in de politiek laag is, dat veel mensen zich niet gehoord voelen en dat dit ruimte geeft aan populisme en antidemocratische tendensen — reden waarom vernieuwing volgens D66 urgent is.
Kernvoorstellen:
- Bindend correctief referendum: burgers moeten wetgeving kunnen terugdraaien als de politiek te ver van hun wil afstaat. Niet elk onderwerp komt daarvoor in aanmerking: internationale verdragen, grondwetswijzigingen en financiële besluiten blijven uitgesloten. Er komt ook een uitkomstdrempel om de legitimiteit van uitkomsten te waarborgen.
- Burgerberaden: voor grote maatschappelijke dossiers (klimaat, wonen, zorg) wil D66 willekeurig samengestelde groepen burgers betrekken die deliberatief tot aanbevelingen komen. Als voorbeeld verwijst de partij naar succesvolle proeven in Ierland, Frankrijk en een klimaatforum dat onder voormalig minister Rob Jetten plaatsvond.
- Meer openheid: besluitvorming moet transparanter, met minder besloten coalitieoverleggen en heldere verantwoording bij fouten, om het vertrouwen te herstellen.
- Versterking van lokaal en provinciaal bestuur: gemeenteraden en provincies moeten meer ondersteuning, opleiding en tijd krijgen zodat democratie ook op buurtniveau beter werkt.
- Modernisering van democratische controle: rechters moeten wetten aan de Grondwet kunnen toetsen (constitutionele toetsing). Op termijn wil D66 de indirect gekozen Eerste Kamer afschaffen; tijdelijk stelt de partij een hervorming voor met halfjaarlijkse of driemaandelijkse vervanging van de helft van de senaat, zittingsperioden van zes jaar en een retourrecht waarbij de Eerste Kamer wetsvoorstellen met commentaar terugstuurt naar de Tweede Kamer. Grondwetsherzieningen zouden in de tweede lezing door de Verenigde Vergadering behandeld moeten worden, zoals eerder geadviseerd door de Staatscommissie Parlementair Stelsel.
- Toekomstbestendig en inclusief bestuur: D66 streeft naar een democratie die luisterend, open en eerlijk is, waarin burgers daadwerkelijk invloed hebben en waar beslissingen in het licht plaatsvinden, niet in de schaduw.
Daarnaast lanceert de partij Project 2026, een uitgebreider plan om de democratische rechtsstaat te beschermen tegen krachten die haar willen ondermijnen. D66 ziet veranderingsgezindheid als noodzakelijke manier om vrijheid en gelijkwaardigheid voor iedereen te behouden.
Context: D66 bestaat sinds 1966 met als doel burgerinvloed te vergroten; de huidige voorstellen bouwen voort op die traditie maar reageren ook op hedendaagse uitdagingen zoals snelle maatschappelijke verandering en het dalende vertrouwen in traditionele instituties.